Najważniejsze informacje na temat geodezji

Geodezja to nauka, która wpłynęła na rozwój matematyki i geometrii. Dosłowne znaczenie najlepiej oddaje tłumaczenie z języka greckiego, gdzie „geo” oznacza „Ziemię”, natomiast „daiso” to „będę dzielił”.

1. Narodziny geodezji
2. Co wyróżnia polską geodezję?
3. Podstawowe zadania geodezji
4. Czym zajmuje się współczesna geodezja?
5. Kiedy warto skorzystać z geodezji?

Nauka ta skupia się przede wszystkim na określaniu położenia rozmaitych punktów znajdujących się na powierzchni Ziemi oraz ustalaniem prawidłowych wielkości i kształtu samej planety. Geodezję zalicza się do nauk technicznych oraz nauk o Ziemi (chodzi tu przede wszystkim o kartografię).

Narodziny geodezji w Polsce i na świecie

Za początek geodezji wiele osób uznaje moment, w którym ludzie po raz pierwszy w historii zaczęli oznaczać swoje grunty. Za twórcę terminu geodezja (a dokładniej jej greckiego odpowiednika składającego się z słów „geo” i „daiso”) uważa się Arystotelesa. Wyznaczanie gruntów było natomiast konieczne ze względu na stopniowy rozwój osadnictwa, co wymagało ustanowienia granic linearnych. Początkowo do oznaczenia granic gruntów wykorzystywano między innymi naturalne ukształtowanie terenu (na przykład rzeki lub góry), a w miejscach, w których nie można było skorzystać z takiej formy oznaczenia wkopywano drewniane pale lub kamienie. Z czasem granice nieruchomości zaczęto wyznaczać drzewami lub krzewami. Ciekawostkę stanowi fakt, że od rosnącej w pobliżu granicy tarniny pochodzi nazwa miasta Tarnów.

Co wyróżnia polską geodezję?

W Polsce wyznaczanie granic odnotowano już w XII wieku. Miało ono formę publiczną i polegało na tym, że panujący – w niektórych przypadkach zastępował go wysłannik – objeżdżał granice, a wybranych rzez siebie miejscach nakazywał umieszczenie znaków granicznych. Takie wyznaczanie granic określa się jako ujazd. Na szybki rozwój ujazdów wpłynęło przede wszystkim stopniowe umacnianie prawa do posiadania ziemi. Pierwszą książką poświęconą geodezji i napisaną w języku polskim była „Geometria to jest miernicka nauka”. Książka została napisana przez Stanisława Grzepskiego, który wydał ją w 1566 roku.

Tym, co wyróżnia Polskę na tle większości innych krajów jest stosowanie określenia „geodezja” zarówno dla określania techniki pomiarowej małych powierzchni oraz całej dziedziny nauki. Wydzielono natomiast zadania realizowane w ramach geodezji szczegółowej, które określa się jako miernictwo.

Podstawowe zadania geodezji

Mogłoby się wydawać, że w dzisiejszych czasach, gdy praktycznie wszystko zostało już zmierzone i opisane, geodezja nie jest szczególnie przydana. Okazuje się jednak, że nauka ta wciąż jest niezbędna, szczególnie że składają się na nią między innymi:

– teledetekcja (badania wykonywane z samolotów),
– fotogrametria (odtwarzanie kształtów i rozmiarów na podstawie fotogramów),
– geodezja satelitarna (wyznaczanie pozycji punktów i obiektów ruchomych),
– kartografia (opracowywanie map),
– topografia (badanie cech powierzchni Ziemi oraz innych planet).

i wiele innych działów.

Za podstawowe zadania geodezji można uznać rozpowszechnianie informacji o Ziemi (jako o środowisku geograficznym), ułatwienie racjonalnego gospodarowania przestrzenią oraz umożliwienie bezpiecznej eksploatacji rozmaitych konstrukcji.

Czym zajmuje się współczesna geodezja?

Chociaż granice nieruchomości już dawno zostały wydzielone, przed osobami zainteresowanymi współczesną geodezją wciąż jest wiele pracy. Obecnie skupia się ona przede wszystkim na dwóch dziedzinach:

– geodezja niższa – bardziej szczegółowa odmiana geodezji, nazywana również geodezją ogólną. Obejmuje pomiary wykonywane na niewielkich powierzchniach, które nie przekraczają 750 kilometrów kwadratowych (bez uwzględnienia kulistości Ziemi).
– geodezja wyższa – jest to nauka o pomiarach dokonywanych na powierzchniach przekraczających 750 kilometrów kwadratowych (z uwzględnieniem kulistości Ziemi).

Nowoczesne pomiary niejednokrotnie wymagają zastosowania specjalistycznych narzędzi. Geodeci korzystają między innymi z busoli, teodolitów (specjalne instrumenty pomiarowe do mierzenia kątów poziomych i pionowych) oraz GPS.

Kiedy warto skorzystać z geodezji?

Cel pomiarów geodezyjnych może być obecnie bardzo zróżnicowany. Wyodrębnia się między innymi pomiary miejskie (zlecane przez urzędy lub zamawiane przez mieszkańców), komunikacyjne, hydrograficzne oraz topograficzne. Geodezja jest również niezbędna dla funkcjonowania wielu przedsiębiorstw. Najlepszym przykładem takich działań są pomiary górnicze, pomiary rolno-leśne oraz pomiary inwentaryzacyjne i realizacyjne. Dzięki geodezji możliwe jest wprowadzenie regulacji związanych ze stanem prawnym nieruchomości.

Bez geodezji nie dałoby się przeprowadzić prac projektowych, budowlanych oraz planistycznych. Geodeci zajmują się nie tylko wytyczeniem projektu w terenie (za przygotowanie którego odpowiadają architekci), ale również monitorują całą jego realizację.